BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), düşünce ve davranışları değiştirerek duyguları ve sorunları çözmeyi amaçlayan etkili bir terapi yöntemidir. Temel prensibi, olumsuz düşüncelerin farkına varıp onları daha sağlıklı ve gerçekçi olanlarla değiştirmektir. Bu terapi, kaygı, depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk gibi pek çok psikolojik sorun için kullanılır.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Temelleri

Bilişsel Davranışçı Terapi’nin (BDT) temelleri, bireyin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki güçlü bağlantıya dayanır. Bu terapi yaklaşımında, kişinin olaylar karşısında geliştirdiği düşüncelerin, duygusal durumunu ve davranış biçimini doğrudan etkilediği kabul edilir. Bu modelde, olumsuz düşünceler ve yanlış inançlar, negatif duygulara ve zararlı davranışlara yol açar. Dolayısıyla, bu çarpık düşünceleri değiştirmek, bireyin daha sağlıklı duygular ve davranışlar geliştirmesine yardımcı olur. BDT, kişinin bilinçli kontrolü dışında gelişen, anlık ve otomatik olarak ortaya çıkan düşünceleri incelemeyi hedefler. Terapide, işlevsiz inançlar sorgulanarak daha sağlıklı ve gerçekçi düşünceler oluşturulmaya çalışılır.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Etkili Olduğu Bazı Psikiyatrik Bozukluklar

Bilişsel davranışçı terapinin birçok psikolojik bozukluk üzerinde etkili olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Aşağıdaki birçok psikolojik sorun için bireylere sağlıklı ve olumlu düşünce yapıları kazandırılarak, denge sağlamak amaçlanır.

• Anksiyete bozuklukları
• Panik bozukluk
• Yaygın anksiyete bozukluğu
• Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
• Depresyon
• Sosyal fobi, Özgül fobiler
• Yeme Bozuklukları
• Alkol ve madde kötüye kullanımı

Ayrıca şizofreni, bipolar bozukluk, öfke kontrolü ve kişilik bozukluklarında tedaviye katkı sağladığı yapılan araştırmalarla gösterilmiştir.

ŞEMA TERAPİ nedir?

Şema Terapi ise, BDT’nin geliştirilmiş hali olup, kişinin yaşam boyu edindiği ve sorunlara yol açan temel “şemalarını” (düşünce kalıplarını, inançlarını) fark edip değiştirmeye odaklanır. Özellikle kronik ilişkisel sorunlar, kişilik bozuklukları ve derin kökenli duygusal problemelerde etkilidir. Kişinin çocuklukta oluşmuş olumsuz düşünce ve inanç sistemlerini dönüştürmeyi hedefler.

Şema terapi yönteminin çıkış noktasında borderline ve narsisistik kişilik bozuklukları vardır. Bu sorunların giderilmesi için çözüm üretmeye çalışmaktadır. Ancak şema terapi sadece bunlar için değil diğer bazı sorunların giderilmesi için de uygulanmaktadır. Bunların arasında yeme bozuklukları, çocukluk travmaları, madde kullanımı, çift sorunları, kronik depresyon, suçlular bulunmaktadır. Sadece borderline kişilik bozukluğu ve narsisistik kişilik bozukluğu değil başka klinik sorunlara da uygulandığı görülmektedir. Aslında şema terapi insani bir yaklaşımdır ve psikolojik bozuklukları normalleştirmektedir. Herkesin şeması, baş etme şekli ve modları bulunmaktadır. Terapinin amacı ise hastaların kendi başa çıkma yöntemlerinin farkına varmalarını sağlamaktadır. Bu farkındalık ile bireyler daha iyi bir başa çıkma biçimi oluşturabilmektedir. Burada amaç daha iyi başa çıkma yöntemini bulmaktadır.

Şema Terapisinin Amacı Nedir?

Şema terapisinin amacı hastaların kendi başa çıkma yöntemlerinin farkına varmaya başlamasıdır. Farkına varması ile birlikte daha iyi, daha olumlu başa çıkma yöntemi geliştirebilmektedir. Bu terapide öğretilen daha olumlu başa çıkma yöntemleridir. Birçok hastaya geçmiş dönemlerde oyun oynamak için izin verilmemiş ya da bunun için cesaretlendirilmemiştir. Bundan dolayı kendi hoşlanacağı şeyleri keşfetmesi zorlaşmaktadır. Akranları ile bir arada vakit geçiremediğinden dolayı sosyal etkileşim fırsatlarını kaçırmaktadır. Kişilik bozukluğuna sahip olan ya da bu durumlara benzer belirti gösteren kişilerde sağlıklı modlar çok az gelişme göstermiştir. Bu durumda ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Modlar ise sıklıkla hastalar tarafından yüksek seviyede duygusal olarak deneyimlenen olaylar tarafından tetiklenmektedir. Şema terapinin temelde yer alan amacı hastaların şemalarını ve modlarını değiştirmektir. İşlevi olmayan hayat örüntülerini değiştirme ve kendi gereksinimlerini terapi dışında gidermesine yardım etmektir. Kişilik değişiminin asıl çalışmasını içerme yolu ile terapinin amaçları davranışsal becerileri öğretmenin ötesine geçmektedir. Aşırı derecede ayarlanmış olan duygu ve hareket durumlarını tetikleyen uyumu bozan şemaların yoğunluğu azaltılmaktadır. Çünkü bu uyum bozucu şemalar hastanın hayat kalitesini iyileştirmesine izin vermemektedir. Başa çıkma ve insanlarla iletişim becerilerini kötü etkileyen durumları ortaya çıkarmaktadır.

İkisi de düşünceleri ve inançları değiştirerek ruh sağlığını güçlendiren, etkili psikoterapi yaklaşımlarıdır.